5 rủi ro nguy hiểm từ hệ thống phanh trong thang máy và Cách xử lý an toàn

Trong tất cả những bộ phận cấu thành nên một chiếc thang máy, hệ thống phanh thường là phần ít được chú ý nhất. Nó nhỏ, nằm khuất trong kết cấu máy móc, không phát ra âm thanh hay chuyển động rõ ràng. Nhưng chính bộ phận “thầm lặng” này lại đóng vai trò tối quan trọng: đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người sử dụng, đặc biệt là trong các tình huống khẩn cấp như mất điện, sự cố kỹ thuật, hoặc hỏng cáp tải.  

Nếu bạn đang sử dụng thang máy tại nhà riêng, chung cư mini hay các công trình thấp tầng, việc hiểu rõ về hệ thống phanh, những rủi ro tiềm ẩn và cách kiểm tra, bảo trì đúng cách là điều không thể bỏ qua. Bài viết  KPG này sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về hệ thống phanh thang máy – một bộ phận nhỏ nhưng đang “gánh” cả sự an toàn cho gia đình bạn mỗi ngày.  

Hệ thống phanh thang máy là gì?  

Khác với phanh xe máy hay ô tô – được sử dụng thường xuyên để dừng và điều chỉnh tốc độ, phanh thang máy chỉ hoạt động khi xảy ra sự cố hoặc trong tình huống bất thường như:  

• Mất điện đột ngột  
• Cabin trôi, không dừng đúng tầng  
• Hỏng cáp, trượt cabin  
• Tốc độ cabin vượt quá giới hạn an toàn  

Chính vì chỉ hoạt động khi khẩn cấp nên hệ thống phanh thang máy có cấu tạo và tiêu chuẩn kiểm định cực kỳ nghiêm ngặt. Tùy loại thang và cấu hình, hệ thống này có thể gồm: phanh má điện từ, phanh đĩa, phanh khẩn cấp và bộ hãm an toàn. Tất cả đều được thiết kế để giữ cabin đứng yên, tránh tụt tầng hay rung lắc đột ngột.  

Vì sao phanh thang máy quan trọng đến vậy?  

Một chiếc thang máy có thể chở từ 300 đến 1000 kg mỗi lượt. Khi thang di chuyển với tốc độ từ 0.5 đến 1.75 m/s, nếu không có hệ thống phanh giữ an toàn, bất kỳ sự cố nào cũng có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng. Phanh chính là “lá chắn cuối cùng”, giữ cabin đứng vững, đảm bảo an toàn tính mạng cho người bên trong.  

5 rủi ro phổ biến do lỗi hệ thống phanh thang máy  

Rủi ro 1: Cabin trôi nhẹ sau khi dừng tầng – dấu hiệu phanh má điện từ yếu  

Hiện tượng cabin trôi vài cm sau khi dừng tầng là dấu hiệu cảnh báo phanh đang yếu. Nhiều người chủ quan cho rằng đây là chuyện nhỏ, nhưng với người già, trẻ em – bước hụt 1 bậc cũng có thể ngã chấn thương.  

Nguyên nhân:  

• Má phanh mòn hoặc chai  
• Cuộn điện từ bị yếu  
• Lò xo phanh bị lỏng  

Xử lý:  

• Thay má phanh nếu mòn dưới 2mm  
• Bảo dưỡng phanh điện từ 6 tháng/lần  
• Gắn cảm biến rung báo hiệu cabin lệch  

Rủi ro 2: Cabin rung lắc, phát tiếng “cạch” khi dừng – phanh đĩa lỗi  

Đây là dấu hiệu rất phổ biến ở thang máy dùng lâu năm. Khi cabin dừng tầng mà bạn nghe tiếng “cạch” hoặc “rít”, đó là vì phanh đĩa không hoạt động trơn tru.  

Nguyên nhân:  

• Đĩa phanh cong, lệch  
• Má phanh mòn không đều  
• Bụi bẩn hoặc dị vật bám lên đĩa  

Xử lý:  

• Làm sạch đĩa và má phanh bằng khí nén  
• Thay má phanh nếu có mùi cháy hoặc tiếng lạ  
• Kiểm tra định kỳ mỗi quý  

Rủi ro 3: Mất điện – cabin không dừng kịp do phanh khẩn cấp hỏng  

Một khi mất điện mà cabin không được giữ lại tức thì, hậu quả có thể là cabin  tụt tầng gây hoảng loạn cho người bên trong. Nếu không có  phanh khẩn cấp , tai nạn có thể xảy ra.  

Nguyên nhân:  

• Phanh khẩn cấp không được bảo dưỡng  
• Hệ thống cứu hộ tự động (ARD) không hoạt động  
• Tín hiệu cảm biến sai lệch  

Xử lý:  

• Trang bị bộ ARD cho thang máy gia đình  
• Kiểm tra toàn bộ hệ thống cứu hộ 1 năm/lần  
• Gọi kỹ thuật ngay nếu cabin trôi khi mất điện  

Rủi ro 4: Cabin dừng đột ngột, kẹt giữa tầng – lỗi bộ hãm an toàn  

Bạn đang đi thang thì cabin đột nhiên “khựng” lại giữa tầng, không mở cửa – đây là lỗi thường gặp ở  bộ hãm an toàn . Tình huống này dễ gây lo lắng, đặc biệt nếu người bên trong là trẻ em hoặc người lớn tuổi.  

Nguyên nhân:  

• Bộ điều tốc hiểu sai tín hiệu  
• Cảm biến tốc độ bị bụi hoặc nhiễu  
• Ray cabin cong hoặc lệch trục  

Xử lý:  

• Vệ sinh cảm biến bằng khí nén  
• Bảo trì ray dẫn hướng định kỳ  
• Gọi kỹ thuật để đo lại lực phanh và điều tốc  

Rủi ro 5: Thay motor – không thay phanh tương ứng, cabin tụt bất ngờ  

Nhiều nhà nâng cấp thang máy, thay motor mạnh hơn nhưng lại  không kiểm tra phanh . Kết quả là cabin tụt nhẹ mỗi khi dừng tầng.  

Nguyên nhân:  

• Phanh điện từ cũ không đủ lực giữ  
• Tải trọng mới vượt khả năng của phanh hiện tại  
• Không đồng bộ giữa motor – phanh – cabin  

Xử lý:  

• Đo lại lực siết phanh sau khi thay motor  
• Nâng cấp phanh đĩa hoặc phanh đôi nếu nhà > 4 tầng  
• Nhờ đơn vị chuyên nghiệp thiết kế lại hệ thống an toàn  

Cách kiểm tra hệ thống phanh tại nhà – ai cũng làm được  

🔸 Quan sát cabin dừng có sát tầng hay không    
🔸 Lắng nghe có tiếng “rít”, “cạch” bất thường    
🔸 Cảm nhận rung lắc nhẹ sau khi dừng    
🔸 Đèn báo lỗi sáng bất thường?  

Nếu có 2 dấu hiệu trở lên – hãy gọi kỹ thuật viên.  

Lợi ích khi kiểm tra hệ thống phanh định kỳ  

✔️ An toàn cho người sử dụng – đặc biệt là người già và trẻ nhỏ    
✔️ Phát hiện sớm lỗi nhỏ trước khi trở thành lỗi nghiêm trọng    
✔️ Giảm chi phí thay thế do hỏng hóc dây chuyền    
✔️ Tăng tuổi thọ cho motor, đĩa phanh và toàn hệ thống thang    
✔️ Tránh rủi ro pháp lý nếu có sự cố xảy ra  

Làm sao chọn đúng hệ thống phanh thang máy cho nhà riêng?  

Việc lựa chọn đúng loại  phanh thang máy gia đình ngay từ đầu sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí bảo trì, hạn chế rủi ro và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Dưới đây là một số gợi ý từ kỹ sư chuyên ngành:  

Với nhà 2–3 tầng (có thang máy mini)  

• Ưu tiên:  phanh điện từ  
• Cân nhắc thêm cảm biến rung nếu dùng cho người cao tuổi  
• Bảo dưỡng má phanh định kỳ 6–8 tháng/lần  

Với nhà 4–6 tầng (biệt thự, homestay)  

• Nên chọn:  phanh đĩa + bộ hãm an toàn  
• Thêm bộ  ARD để phòng mất điện  
• Kết hợp điều tốc có giới hạn tốc độ  

Nhà có người già, trẻ nhỏ, người khuyết tật  

• Ưu tiên hệ thống phanh mạnh, có  tự động kiểm tra lực phanh  
• Gắn  bộ cảm biến rung cabin để cảnh báo lệch sàn  
• Ký hợp đồng bảo trì định kỳ trọn gói  

Tốt nhất, hãy để  đơn vị cung cấp thang máy uy tín khảo sát công trình và đưa ra giải pháp phanh phù hợp. Tránh việc “tự ý chọn theo cảm tính”, dẫn đến thiếu đồng bộ giữa motor – cabin – phanh.  

Kết luận  

Bạn có thể không thấy hệ thống phanh vận hành, nhưng mỗi lần thang máy dừng đúng tầng, không tụt, không rung – là nhờ phanh đang hoạt động tốt.Đừng để đến khi thang có sự cố mới gọi bảo trì –  hãy chủ động kiểm tra hệ thống phanh định kỳ , để bảo vệ sự an toàn cho bạn và gia đình.  

Xem thêm:  Tại đây